Vrijwilligers Vertellen Adrie Staals

HEEZE - Adrie Staals is De Uilenman, in 2023 verkozen tot Uilenbeschermer van het Jaar en vandaag heb ik met hem afgesproken. Adrie is gepensioneerd, was 45 jaar medisch analist, heeft een vrouw, 3 kinderen en 2 kleindochters. Aan mij de eer om met hem te praten….

Als Adrie de voordeur openmaakt, mag ik gelijk door het huis mee lopen, via de achterdeur de tuin in waar hij mij wijst op een schuurtje zo’n 50 meter verder op. Ik krijg een verrekijker en zie onder de pannen een grijs bolletje zitten; de helft van het koppeltje wat jaarlijks broedt in de kast die bij hem in de achtertuin hangt. Even later vliegt het steenuiltje weg. Prachtig om te zien.

Adrie is betrokken bij de plattelandsvereniging Hei Heg en Hoogeind, opgericht in 2003. In Leenderstrijp en omgeving zorgt de vereniging voor het zo aantrekkelijk mogelijk maken en houden van het buitengebied, voor boeren, burgers en buitenlui.

De vereniging heeft verschillende werkgroepen zoals b.v. een natuurwerkgroep die praktisch hulp verstrekt als onderhoud, aanplanten en snoeien van de buitengebieden. Er is ook een inventarisatiewerkgroep die in opdracht van Staatsbosbeheer of Brabants Landschap de flora en fauna in kaart brengt.

De kerkuil en de steenuil maakten moeilijke tijden door; minder biodiversiteit, schuurtjes werden afgebroken…

Redenen om alarm te slaan!

In 2005 is de uilenwerkgroep gestart, Brabants Landschap was de stimulans hierachter. Het doel van de werkgroep is om de populatie weer op peil te brengen door nestkasten op te hangen. Wat begon met 5 kasten in 2005 groeide uit en nu bijna 20 jaar later hangen er ruim 90 kasten! Adrie is de coördinator van deze groep.

In heel Brabant zijn er zo’n 80 uilenwerkgroepen actief. Zij werken nauw samen.

Adrie legt uit hoe een kast ergens komt te hangen. In sommige gevallen bedenkt de werkgroep dat een bepaald gebied een mogelijke broedplaats zou kunnen zijn, dan komt er dus een kast. Soms melden mensen dat ze regelmatig een uil horen roepen; dan komt de werkgroep kijken en plaatst een kast. Het contact met alle ‘gastgevers’ is zeer belangrijk. Adrie geeft aan dat hij het contact met deze gastgevers leuk en belangrijk vindt, zij zijn de oren en ogen van de werkgroep en de samenwerking duurt vaak jaren. Adrie houdt van uilen maar is ook zeker een mensen-mens. Hij stuurt de werkgroep aan maar onderhoudt ook de contacten met de gastgevers en Brabants Landschap. Hij geeft graag gastlessen op basisscholen; het ontleden van uilenballen is veruit favoriet.

De derde mogelijkheid om een goede locatie voor een kast vast te stellen is door middel van monitoren. Adrie legt het uit: in de tijd van baltsen (de versiertijd) spelen ze de roep van een mannetje af. Als er in de omgeving een ander mannetje is, die dan al een bruid heeft, zal dat mannetje terug roepen en weten de vrijwilligers dat de locatie goed kan zijn; blijkbaar is er een koppeltje dat wellicht op zoek is naar huisvesting. Er komt een kast!

De uilenwerkgroep bestaat uit ca. 15 mensen en er zijn 3 belangrijke momenten in het jaar:

In het voorjaar worden de kasten gecontroleerd, zijn er eieren? Een aantal weken later komen de vrijwilligers weer langs om te kijken of er daadwerkelijk kuikens zijn. Als de kuikens tussen de 10 en 25 dagen oud zijn, worden ze geringd. Een ‘ringer’ ben je ook niet zomaar, dat is een opleiding die twee jaar duurt. Het ringen is belangrijk om de uiltjes te volgen, soms jaren lang. De ringer draagt ook bij aan broed biologisch onderzoek, d.w.z. dat alle jonge uiltjes behalve geringd ook gemeten en gewogen worden.

Hoe gaat zo’n controle? Er wordt een dag afgesproken, alle vrijwilligers en alle gastgevers worden ingelicht en ze gaan op pad met ladders en formulieren om in te vullen. Sommige kasten zijn zo hoog dat ze apart gecontroleerd worden met een harnas en valbeveiliging.

En verder: de jongen vliegen uit. Helaas sterft 70% in het eerste levensjaar. Dat lijkt schokkend maar volgens Adrie is dat bij vele vogelsoorten het geval.

De jongen leren vliegen, blijven nog een aantal weken rondom de nestkast en krijgen soms ook nog bijgevoerd door de ouders. Ze leren de broodnodige jachttechnieken. Daarna moeten ze het zelf doen. Van de steenuil weten ze dat hij/zij na een paar maanden echt het territorium uitgeschopt wordt door zijn/haar ouders. De kerkuiltjes vertrekken ook maar op een later moment.

Alle bevindingen worden gedeeld met Brabants Landschap. Door de nauwe samenwerking is het mogelijk om de uilen te beschermen.

Als ik al mijn jas aan heb, laat Adrie mij op zijn computer de live-beelden zien van zijn uilenkast. Misschien zag ik het uiltje wat ik eerder op de middag zag opvliegen, misschien zijn/haar partner maar er zat een schattig uiltje in de kast!! www.nestkastnu.nl (uilenkast strijp). Alle mooie foto’s zijn gemaakt door Erik van Asten. Verder benieuwd naar deze plattelandsvereniging? https://www.heiheghoogeind.nl/

Download de gratis app van Heeze-Leende24 en mis niets → Apple | Android