De eindeloosheid van paddenstoelen

Het hele jaar door kom je paddenstoelen tegen zoals bijvoorbeeld houtzwammen. Toen ik nog bos en natuurbeheer studeerde was één van de eerste dingen die we leerden: 'dood hout leeft'. Tijdens een wandeling in het bos zul je ontdekken dat dat waar is. Op veel dode of stervende staande of liggende boomstammen zijn schimmels bezig het hout af te breken. Je vindt er de kleurrijke vruchten van die schimmels namelijk paddenstoelen. Het elfenbankje of de echte tonderzwam zijn algemene en kenmerkende houtzwammen die je het gehele jaar ziet en niet alleen in de herfst zoals menigeen denkt.

Ook stobben oftewel boomstronken kunnen een paddenstoelenwalhalla zijn zoals voor de dennenvoetzwam die lijkt op een reusachtige pannenkoek omzoomd met een gele rand. Maar ook de meer zeldzame witte strookzwam die voorkomt op het Laagveld in het Leenderbos is een soort die je kunt vinden op boomstronken. Op rottend hout vind je in grote bundels het algemene lichtbruin gekleurde gewone zwavelkopje. Deze komt voor vanaf het voorjaar tot in de late herfst.

Vooral bossen die grote hoeveelheden organische stoffen bevatten, zoals dood hout op en boven de grond en een strooisellaag van bladeren, naalden en andere organische resten boven op een humuslaag doorschoten met levende en afgestorven wortels, vormen een ideale leefomgeving voor paddenstoelen. De functie van vruchtlichaamvorming in de vorm van de paddenstoel is de seksuele voortplanting, de vorming en de verspreiding van geslachtelijke sporen. De paddenstoelen zorgen dus voor de voortplanting van de schimmels die onder de grond leven. Omdat je die schimmels niet kunt zien, slechts de paddenstoelen en deze vaak ook heel plotseling ten tonele verschijnen om na een nacht van vrieskou even zo snel weer te verdwijnen, schuilt er toch een stuk magie in vind ik.

Paddenstoelen zijn eindeloos in aantal. In Nederland komen er zeker 5000 voor en ze zijn dus het hele jaar door overal te vinden. En dan te bedenken dat veel paddenstoelen ook nog eens eetbaar zijn. Mensen genieten bijvoorbeeld graag van cantharellen of kastanjeboleten. Een groene knolamaniet wil je echter niet opeten, want dan sterf je een langzame en pijnlijke dood. En ook de smakelijk ogende gewone zwavelkop zorgt voor ernstige maag en darmklachten. De grote stinkzwam is overigens het favoriete hapje van de bruine naaktslak en de groene aasvlieg. Grappig om te zien hoe de zwam eerst vol gaten, later compleet verorberd door slakken verdwijnt van de bodem.

In de herfst is de lucht buiten soms somber en dat is even wennen na een zomer vol kleur en leven. Op een bewolkte herfstdag word je misschien niet wakker met het idee om naar buiten te gaan. Maar in het bos spatten de kleuren van de paddenstoelen er meer dan ooit vanaf. Juist in een dikke, bruingebladerde strooisellaag onder de beuk valt de paarse amethistzwam ook wel rodekoolzwam genoemd enorm op. Ook de zeer bekende -rood met witte stippen- vliegenzwam is gemakkelijk te vinden en een lust voor het oog. Je waant je in een sprookjeswereld. Het ronddolen in het bos in de herfst is sowieso een waar kleurenfestijn van de felroodgekleurde bladeren van de Amerikaanse eik tot de mossen en korstmossen die op de bosbodem te zien zijn.

Al met al kan ik de wandelaar meegeven dat een tocht door het bos in het liefst wat ouder bos met veel dood hout en een dikke humuslaag vaak een sprookjesachtige beleving is. Eén van de hoogtepunten in het jaar, zeker op een dag dat je het liefst in je bed wilt blijven liggen. Trek toch die warme jas aan en ga er op uit. De eindeloosheid van paddenstoelen zal je intens verwonderen.

Download de gratis app van Heeze-Leende24 en mis niets → Apple | Android